Oude glorie herleeft: gebruik van oude objectieven op je camera
Voor de een fotograaf zijn objectieven de grootste investering. Iedereen met een digitale spiegelreflexcamera of systeemcamera weet dat kwalitatief goede objectieven voor een camera duur zijn. Een kitlens is te koop voor rond de € 100. Stel je echter hogere eisen aan de objectieven die je gebruikt op jouw camera, dan zul je echter dieper in de buidel moeten tasten. Voor lichtsterkte primeobjectieven betaal je al gauw meer dan € 500,–. Er is echter een alternatief mogelijk: het gebruik van oude objectieven uit het analoge tijdperk op jouw DSLR- of systeemcamera.
In dit blogbericht behandel ik het gebruik van vintage objectieven met een M42 mount op een spiegelreflex- of systeemcamera.
Vintage objectieven
Het gebruik van vintage objectieven uit het analoge fotografietijdperk vormt een alternatief voor het gebruik van moderne objectieven op jouw camerabody.
Lensmounts
Op de hedendaagse camera’s worden verschillende lensmounts gebruikt door de verschillende camerafabrikanten. Dit was vroeger ook het geval. Er waren toen ook al objectieven voor verschillende lensmounts in omloop, bijna elke camerafabrikant ontwikkelde een eigen lensmount om op die manier klanten aan zich te binden. Deze lensmounts waren voorzien van een schroefdraad of een bajonetsluiting en verschilden tevens ten aanzien van diameter en flange focal distance. De flange focal distance is de afstand tussen de flens van de camera waarop het objectief wordt gemonteerd en oppervlakte waarop het beeld wordt geprojecteerd. Vroeger werd dit oppervlakte gevormd door de film waarop het beeld vanaf het objectief valt. In moderne camera gaat het hier om het oppervlakte van de beeldsensor van de camera. De flange focal distance wordt ook wel registerafstand genoemd.
Welke lensmounts zijn er?
Er zijn dus veel verschillende lensmounts van de verschillende camerafabrikanten. In de onderstaande tabel tref je een overzicht aan van de aansluitingen die nu en in het verleden werden toegepast voor het koppelen van lens en camera.
Huidige lensmounts | Populaire oude lensmounts | ||||
---|---|---|---|---|---|
Lens Mount | Register afstand | Mount type | Lens Mount | Register afstand | Mount type |
Pentax Q | 9.2mm | Bajonet | M39 (26tpi) | 28.8mm | Schroef mount |
Nikon 1 | 17.0mm | Bajonet | Contax G | 29.0mm | Bajonet |
Fujifilm X | 17.7mm | Bajonet | Nikon S | 34.85mm | Bajonet |
Canon EF-M | 18.0mm | Bajonet | Four Thirds | 38.67mm | Bajonet |
Sony E | 18.0mm | Bajonet | Canon FD | 42.0mm | Bajonet of breech-lock |
Leica L | 19.0mm | Bajonet | Minolta SR | 43.5mm | Bajonet |
Micro Four Thirds | 19.25mm | Bajonet | Exakta | 44.7mm | Bajonet |
Samsung NX | 25.5mm | Bajonet | M42 (x1) | 45.46mm | Schroef mount |
Leica M | 27.8mm | Bajonet | Contax C/Y | 45.5mm | Bajonet |
Canon EF | 44.0mm | Bajonet | DKL | 45.7mm | Bajonet |
Sigma SA | 44.0mm | Bajonet | Olympus OM | 46.0mm | Bajonet |
Minolta/Sony A | 44.5mm | Bajonet | Leica R | 47.0mm | Bajonet |
Pentax K | 45.46mm | Bajonet | Contax 645 | 64.0mm | Bajonet |
Nikon F | 46.5mm | Bajonet | Bronica ETRS | 69.0mm | Bajonet |
Leica S | 50mm | Bajonet | Pentacon Six/Exakta 66 | 74.1mm | Breech-lock |
ARRI PL | 52.0mm | Breech-lock (cine) | Hasselblad V | 74.9mm | Bajonet |
T Mount | 55.0mm | Schroef mount(M42 x 0.75) | Pentax 6 x 7 | 84.95mm | Bajonet |
Hasselblad H | 61.63mm | Bajonet | Bronica SQ | 85.0mm | Bajonet |
Mamiya 645 | 63.3mm | Bajonet | Mamiya RZ67 | 108.0mm | Bajonet |
Pentax 645 | 70.87mm | Bajonet | Mamiya RB67 | 111.0mm | Bajonet of breech-lock |
Welke oude objectieven zijn nu bruikbaar om te gebruiken op een moderne camera?
Zoals je in de tabel kunt zien is er veel variatie in aansluitingen. Het is echter niet zo dat alle oude objectieven toepasbaar zijn op alle moderne dslr- en systeemcamera’s.
Net als bij de oude analoge camera’s is ook bij de moderne digitale spiegelreflexcamera’s de registerafstand relevant. Als we een objectief, eventueel met een adapter op een camera willen plaatsen, dan is het zaak dat de registerafstand van de lens gelijk is aan de registerafstand van de camerabody, of groter. In dit laatste geval kan met de lens mount adapter, die tussen het objectief en de camerabody wordt geplaatst, het objectief op de juiste afstand van de camerasensor worden geplaatst. Wanneer de lenselementen zich niet op de juiste afstand van de camerasensor bevinden, dan levert dit problemen op met scherpstellen. Als de lenselementen te ver van de sensor afstaan, dan is het niet mogelijk om op oneindig scherp te stellen, terwijl het scherpstellen op een onderwerp dichtbij onmogelijk wordt als de lenselementen zich te dicht bij de camerasensor bevinden.
Registerafstand
Het is dus zaak dat de registerafstand van het oude objectief dat je op je camera wil plaatsen groter is dan de registerafstand van jouw camera zelf. Hiermee vallen objectieven met een aantal mounttypes af en zijn andere alleen te gebruiken op specifieke merken van camera’s. Hedendaagse digitale spiegelreflexcamera’s hebben een registerafstand van ongeveer 44mm, terwijl deze bij systeemcamera deze ongeveer 18mm is. In principe zijn dus alle objectieven met een registerafstand die net iets groter is dan de registerafstand van de camera geschikt om te gebruiken. Er waren echter vroeger ook al verschillen in de populariteit van de verschillende camera’s en lenzen.
De M42 mount was bijvoorbeeld een populaire mount, waardoor er op dit moment nog veel oude lenzen te vinden zijn.
In de onderstaande tabel zie je welke camera’s een M42 objectief kan worden gebruikt.
Lens mount | FFD | Focus oneindig | Focus confirmation | Metering | Beeldstabilisatie |
---|---|---|---|---|---|
Canon EF | 44,00 mm | ja | adaptor | Stop-down Metering | nee |
Nikon F | 46,50 mm | adaptor | ja | nee/ja (afhankelijk van model en instellingen) | nee |
Olympus FourThirds | 38,58 mm | ja | adaptor | ja | ja |
Pentax | 45,46 mm | ja | ja | ja | ja |
Minolta/Sony A-mount | 44,50 mm | ja | adaptor | ja | ja |
M42
De camerafabrikanten Praktica, Pentax en Zenit maakten gebruik van de zogenaamde M42 lensmount. Deze lensmount werd toegepast voor camera’s die geschikt waren voor 35mm kleinbeeldfilm. De objectieven met een M42 aansluiting hebben een relatief grote registerafstand, namelijk 45,46mm. Dit leidt ertoe dat M42 objectieven op een groot aantal merken digitale spiegelreflex- of systeemcamera’s gebruikt kunnen worden. Hierdoor zijn deze oude exemplaren redelijk populair geworden.
Ikzelf gebruik Sony camera’s met een A-mount en een E-mount. Deze camera’s hebben een registerafstand van 44,50mm respectievelijk 18mm. Objectieven met een M42 mount zijn hierdoor bruikbaar op mijn camera’s. Alles wat hierdoor nodig is is een lens mount adapter: M42 naar A-mount. Door deze mount adapter te gebruiken in combinatie met een A-mount naar E-mount adapter Sony LA-EA3 kan ik de oude stukken glas ook gebruiken op mijn systeemcamera met E-mount.
Door de kleine registerafstand van mijn E-mount camera kunnen veel andere merken en typen lenzen worden geplaatst met een adapter. Dit geldt overigens voor alle systeemcamera’s.
Focus en diafragma
De M42 mount dateert nog uit de tijd dat de camera’s nog niet waren voorzien van autofocussensoren: scherpstellen ging in die tijd gewoon met de hand. De M42 objectieven hebben dus geen ingebouwde autofocusmotor of screwdrive aandrijving.
Het aanpassen van het diafragma vindt plaats door het mechanisch verstellen van een instelwiel op het objectief en dus niet op de body, zoals we dat nu gewend zijn.
Dit vraagt wellicht wat gewenning als je gewend bent om alleen gebruik te maken van de automatische scherpstelling op je camera. De objectieven zijn echter bij uitstek geschikt voor het handmatig scherpstellen, ze zijn over het algemeen voorzien van een goed gedempte focusring en deze focusring heeft een grote slag van de kortste scherpstelafstand naar oneindig, zodat het mogelijk is om heel nauwkeurig scherp te stellen. Maak je ook nog gebruik van de focuspeaking functie of de scherpstelvergrotingsfunctie van je camera, dan wordt het handmatig scherpstellen een stuk eenvoudiger gemaakt.
Auto-functie
Een aantal M42 objectieven voorzien van een zogenaamde auto-functie. In dit geval is er een pennetje aanwezig, om het mogelijk te maken om scherp te stellen bij een volledig geopend diafragma. Bij het maken van de foto wordt het diafragma gesloten tot de diafragmawaarde die is ingesteld. Hierdoor valt er tijdens het scherpstellen meer ligt door de lens en kun je nauwkeuriger op de juiste plaats focussen.
Aangezien de huidige camera het diafragma elektrisch aansturen kunnen de camerabodies de pin voor het diafragma niet indrukken. Veelal zijn oude objectieven voorzien van een manual-auto schakelaar. Wanneer je de stand manual kiest blijft het diafragma in de ingestelde stand staan en wordt het diafragma tijdens scherpstellen niet geopend tot de maximale diafragma opening.
Heeft een objectie wel een auto-functie, maar geen manual-auto schakelaar? Dan zullen er aanpassingen aan het objectief moeten plaatsvinden om deze goed te laten werken met een DSLR, bijvoorbeeld door de pin vast te plakken met tape of lijm. Een andere optie is het uitvoeren van een kleine chirurgische ingreep en het veertje dat het diafragma opent te verwijderen uit het objectief.
Beeldstabilisatie
Op de meeste moderne camera’s wordt het beeld gestabiliseerd, waardoor ook bij een wat lange sluitertijd bewegingsonscherpte kan worden voorkomen. Afhankelijk van het merk van je camera wordt de beeldstabilisatie gerealiseerd door het verschuiven van de beeldsensor, of wordt het beeld gestabiliseerd door het geplaatste objectief. Als jouw camera is voorzien van beeldstabilisatie, dit is bijvoorbeeld bij camera’s van Sony of Pentax het geval, dan ook bij het plaatsen van een oud objectief de beeldstabilisatie gewoon blijven werken. Heeft jouw camera deze stabilisatie niet, dan wordt bewegingsonscherpte niet gereduceerd als je een oude lens gebruikt.
Waar koop ik een objectief met een M42 mount?
Oude objectieven met een M42 mount kun je op de kop tikken op een vrijmarkt. Helaas zijn de exemplaren die op een vrijmarkt worden aangeboden over het algemeen niet in de beste staat. Het prijsniveau ligt echter erg laag. Als je het geluk hebt om een stuk glas in goede staat te treffen bij een vrijmarkt dan ben je erg goedkoop uit. Via Ebay worden ook veel lenzen aangeboden, over het algemeen vanuit het buitenland. Het aanbod via Ebay is groot en de staat is vaak goed, ondanks de leeftijd.
14 reacties on This Post
Cindy
Hallo Jaap, ik heb 2 analoge lenzen van tamron. Het zijn zoom lenzen.
Als ik die op een spiegelreflex digitale zet kan dit dan schade geven aan bijvoorbeeld de sensor?
Jaap Burggraaf
Hoi Cindy,
Door het gebruik van oude lenzen van een analoge camera kan er geen schade optreden aan de sensor. Bij sommige typen objectieven steken delen van het objectief aan de binnenzijde vrij ver uit. Deze kunnen in het uiterste geval de spiegel van je camera raken.
Om wat voor camera en lens gaat het concreet?
Om te controleren of delen niet te ver uitsteken kun je het objectief op de adapter plaatsen voor dat je de adapter op de camera zet. Wanneer in alle zoomstanden de delen van het objectief niet verder uitsteken dan de adapter, dan is er geen probleem.
Groeten,
Jaap
Jelgersma
Hoi Jaap,
Leuk artikel en leerzaam bovendien. Ik heb toevallig ook een 135 2.8-lens (Vivitar) bij een tweedehands winkel gekocht (2,50 euro!). M42 adapter naar Canon EF en het is hartstikke leuk om er foto’s mee te maken. Ik heb wel een vraag over de registerafstanden. Je schrijft dat die groter moet zijn dan de RA van je camera. Volgens jouw Blog hebben digitale camera’s een RA van circa 44 mm. Ik heb een tweedehands Sigma Zoom master gekocht f2.8-4 met een FD vatting, die een RA heeft van 42. Dat is dus te klein volgens jouw schrijven. Toch vind je op het internet adapters die daarvoor geschikt zouden zijn. Opvallend daarbij is dat gezegd wordt dat adapters FD-EOS met glas oneindig kunnen scherpstellen en zonder glas niet. Die laatste zouden wel weer geschikt zijn voor macrolenzen. Kan jij mij uitleggen waarom dat is en mij eventueel adviseren wat voor adapter ik zou moeten gebruiken?
Ik hoor het graag,
Met vriendelijke groet,
Rennes
Jaap Burggraaf
Beste Rennes,
Wat leuk dat je reageert op mijn blog. Je kunt inderdaad nog een hoop plezier beleven met de oude objectieven. Ze zijn vaak voor een prikkie te koop en verkeren vaak nog in een goede staat.
Ten aanzien van je vraag:
De registerafstand is de afstand tussen de montagering op je camera en het oppervlakte van de camerasensor. Bij een spiegelreflexcamera bedraagt de registerafstand inderdaad ongeveer 44 mm. Wanneer je het sigma objectief met een registerafstand van 42 mm op je camera plaatst, dan is de afstand tot de beeldsensor groter dan de afstand waarvoor het objectief bedoeld is. De lenzen in het objectief staan in dit geval dus ongeveer 2 mm te ver van de beeldsensor af.
Het effect hiervan is hetzelfde als in de situatie waarbij je een macro tussenring gebruikt. Zie ook mijn blogbericht over macro tussenringen voor meer informatie. Dit bericht vind je op https://www.jaapburggraaf.nl/hoe-werken-macro-tussenringen-eigenlijk/
In deze situatie kun je prima scherpstellen op een korte afstand, zelfs tot een korter afstand dan wanneer je het objectief op een camera met een registerafstand van 42mm zou gebruiken.
Doordat het objectief 2 mm te ver van de beeldsensor staat kan het objectief echter niet meer op een oneindige afstand scherpstellen. Bij scherpstellen op oneindig valt het beeld namelijk vóór de beeldsensor in plaats van precies erop.
Om toch op een oneindige afstand te kunnen scherpstellen zijn er speciale adapters ontwikkeld. In deze adapter “met glas” zit een extra lenselement om het beeld bij een oneindige afstand precies op de beeldsensor te laten vallen. Het voordeel van deze adapters met glas is dat je het objectief kunt gebruiken voor alle voorwerpsafstanden. Het nadeel is dat de prijs, door het extra lenselement, hoger is en dat de beeldkwaliteit beïnvloed kan worden door dit extra lenselement.
Welke adapter je moet kiezen is dus afhankelijk van hetgeen waarvoor je het objectief wil gebruiken.
Helpt dit je verder?
Groeten Jaap
Ronald
Hallo Jaap.
Ha een correctieglas zal het probleem oplossen. Maar waar koop ik die en wat voor één zal het zijn voor een op een canon 5D mark2 voor M42 lenzen.
Misschien kunt u mij helpen.
Gr Ronald
Ronald Hoogland
Hallo Jaap.
Ha een correctieglas zal het probleem oplossen. Maar waar koop ik die en wat voor één zal het zijn voor een op een canon 5D mark2 voor M42 lenzen.
Misschien kunt u mij helpen.
Gr Ronald
Jaap Burggraaf
Hallo Ronald,
De Canon EF-mount op jouw Canon 5D mark 2 heeft een registerafstand van 44mm. De registerafstand van de oude M42 objectieven is 45,5mm. Dit betekent dat de registerafstand van het objectief dat je wil gebruiken groter is dan de registerafstand van het objectief. Hierdoor zou je het objectief gewoon met een eenvoudige adapter moeten kunnen gebruiken en hierbij ook op oneindig scherp moeten kunnen stellen. Na wat zoeken vind ik deze adapter die gebruikt kan worden met jouw 5D mark 2.
Succes. Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen.
Groeten Jaap
Rennes
Beste Jaap,
Dankjewel voor de heldere en uitgebreide uitleg! Hier kan ik wat mee. Ik denk dat ik toch overga tot de aankoop van een ring met glas om de lens ‘veelzijdig’ te kunnen gebruiken.
Hartelijke groet,
Rennes
Jaap Burggraaf
Hallo Rennes,
Graag gedaan. Ik denk dat je met een adapter-ring met correctielens inderdaad flexibeler bent in het gebruik van het objectief.
Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met de adapter!
Groeten,
Jaap
Ronald
Hallo Rennis.
Ik heb het zelfde probleem met oneindig scherpstellen en mijn vraag is of het nu met het extra correctieglas goed gaat.
Ik zou graag veraf willen schieten met analoge lens m42 op mijn canon 5D markii
nick franken
adapterring M42 naar Nikon bij Ali voor 0,49.
In Nederland durven ze er 17,95 en in de aanbieding wel 15,95 voor te vragen??!!
Jaap Burggraaf
Hoi Nick,
Dank je wel. Een goede tip om ook eens bij Aliexpress op zoek te gaan naar adapterringen!
Groeten Jaap
Gerard
Beste jaap, kun je me advies geven op de volgende vraag . Ik gebruik al jaren tot tevredenheid, een sony alpha 33 en Heb mijn oude verzameling lenzen met k bajonet aansluiting pentax, sigma, en panagor. weer eens van stal gehaald . Eigenlijk wilde ik ze verkopen. Maar wellicht is het mogelijk deze met een adapterring toch te gebruiken. Kun je me advies geven welke adapterring ik zou moeten plaatsen. Graag hoor ik van je. Mvrgr Gerard den Ouden
Jaap Burggraaf
Hoi Gerard. Dank je wel voor je bericht. Objectieven met een k-mount hebben een registerafstand van 45,46 mm en jouw sony alpha 33 camera is bedoeld voor A-mount objectieven met een registerafstand van 44,5 mm. De registerafstand van k-mount objectieven is gelijk aan objectieven met een M42 mount. Voor het gebruiken van M42 objectieven op een Sony camera met A-mount zijn er verloopringen zonder lenselement beschikbaar, waarmee ook op een oneindige afstand scherpgesteld kan worden.
Voor het plaatsen van objectieven met een k-mount op jouw A33 camera ben ik de volgende lens mount adapers tegengekomen: https://fotodioxpro.com/products/pk-snya-pro. Deze adapter is voorzien van een lenselement om op oneindige afstand scherp te kunnen stellen. Kamera Express levert deze adapter ook op bestelling: https://www.kamera-express.nl/product/12293076/fotodiox-pro-lens-mount-adapter-pk-snya-pro. De site van Kamera Express is in dit geval wel wat verwarrend. In de tekst is namelijk aangegeven dat de adapter bedoeld is om K-mount objectieven te gebruiken op een A-mount camera. De foto’s laten echter het gebruik van een A-mount objectief op een K-mount camera zien. Ik heb Kamera Express gevraagd of de adapter geschikt is voor het gebruik dat jij voor ogen hebt.